A Xosé Ruíz Leivas

Para os e as mindonienses, a lectura de El Quijote trae xa ao pouco de comezar un enigma, e unha preocupación non doada de resolver. Na parte I, prólogo de “El Ingenioso Hidalgo don Quijote de la Mancha” escribe don Miguel de Cervantes que «si de mujeres rameras, ahí está el obispo de Mondoñedo, que os prestará a Lamia, Laida y Flora».

Case nunca é bo momento para tratar de aclarar este asunto; e agora aínda parece máis inoportuno pois achégase a data da toma de posesión do novo bispo, monseñor Luis Ángel de las Heras Berzal. En todo caso, sexa benvido o noso novo prelado, pero hai que poñer luz sobre estas dúbidas.
Aproveito que estamos a 23 de abril, celebración dun Día do Libro que este ano conmemora que pasaron 400 anos redondos da morte de Cervantes. E, ademais, débolle ao bo amigo Xosé Ruíz Leivas a promesa de reivindicar o bo nome de Mondoñedo e o dos seus bispos, e intentar aclarar, na medida da miña modesta capacidade, como el fixo nun artigo moi ben labrado publicado hai uns anos, que as rameiras que don Miguel asocia a aquel bispo de Mondoñedo chamado frei Antonio de Guevara non eran de carné e óso, senón alegorías contra, precisamente, as debilidades da carne.
Guevara, o bispo aludido por Cervantes, estivo en Mondoñedo, non de contino, exercendo o seu pontificado entre 1537 e 1545. Pero Guevara non era home  que practicase  a abstinencia no tocante a fantasiar.  O bispo Guevara era un extraordinario fabulador, un mestre da invención, comparable en todo, se non o superaba, ao mesmísimo Álvaro Cunqueiro.
Nunha das súas obras titulada “Epístolas Familiares” (publicada en 1539), reproduce na epístola LVI unha carta de resposta a outra dun tal Enrrique Enríquez “en la cual el autor cuenta la historia de tres enamoradas antiquísimas y es letra muy sabrosa de leer, en especial para los enamorados”, para noutra parte proseguir dicindo que as “tres imágines de tres mugeres a maravilla hermosas, y por extremo muy bien pintadas, los rétulos de las cuales decían así: «Sancta Lamia», «Sancta Flora» y «Sancta Layda» […] que vos, señor, tenéis por sanctas, fueron las tres más hermosas y más famosas rameras que nascieron en Asia, se criaron en Europa, y aun de quienes más cosas los escriptores escribieron, y por quienes más príncipes se perdieron”. E aínda engade: «hermosas de rostros, altas de cuerpos, anchas de frentes, gruesas de pechos, cortas de cinturas, largas de manos, diestras en el tañer, suaves en el cantar, polidas en el vestir, amorosas en el mirar, disimuladas en el amar y muy cautas en el pedir».
Prezado Xosé: Teño que confesarche que eu mesmo dera liberdade á miña fantasía para imaxinar escenas libertinas que puideran suceder en cámaras mindonienses e escribín hai anos un breve texto que se publicou neste xornal co que trataba de desorientar aos desprevidos lectores de El Quijote sobre a profesión destas mozas.
E dicía eu dunha pousada da que había unha vaga memoria en Mondoñedo cuxo nome era “A pousada das romeiras”, e que as tales romeiras se chamaban Lamia, Laida e Flora.
E por que non!

©Antonio Reigosa

Artigo publicado en La Voz de Galicia (A Mariña) o 23 de abril de 2016 co título “El Quijote” e o bispo de Mondoñedo”.